Praca zdalna w moim domu!

Określenie praca zdalna to w ostatnim czasie gorący temat. Niby funkcjonowała wcześniej, coraz więcej firm decydowało się przecież umożliwiać pracownikom tzw. home office w erze mobilności, elastyczności i liberalizacji zasad pracy. Czym tak naprawdę jest praca zdalna? Jakie zasady ją obowiązują? Jakie niebezpieczeństwa się z nią wiążą?

Ustawa o szczególnych rozwiązaniach związanych z zapobieganiem, przeciwdziałaniem i zwalczaniem COVID-19, innych chorób zakaźnych oraz wywołanych nimi sytuacji kryzysowych, wprowadziła w art. 3 uprawnienie dla pracodawców dotyczące pracy zdalnej. Problem jednak w tym, że w polskim porządku prawnym nie funkcjonuje definicja pracy zdalnej. Pozostaje nam zdefiniować ten rodzaj pracy wyłącznie w oparciu o enigmatyczny przepis specustawy. No to spróbujmy…

„W celu przeciwdziałania COVID-19 pracodawca może polecić pracownikowi wykonywanie, przez czas oznaczony, pracy określonej w umowie o pracę, poza miejscem jej stałego wykonywania (praca zdalna).”

Pracą zdalną nazwiemy zatem wykonywanie, wyłącznie przez czas określony, wyłącznie tych samych czynności, które zostały określone w umowie o pracę (lub zakresie czynności), tylko w innym miejscu niż dotychczas. 

Użyte w przepisie słowo polecić, rozumie się jako polecenie służbowe. A pracownika nadal obowiązuje przepis art. 100 § 1 Kodeksu Pracy - „Pracownik jest obowiązany wykonywać pracę sumiennie i starannie oraz stosować się do poleceń przełożonych, które dotyczą pracy, jeżeli nie są one sprzeczne z przepisami prawa lub umową o pracę.” 

Polecenie pracy zdalnej, pracownik ma zatem obowiązek wykonać, i to jeszcze sumiennie i starannie. Co prawda przepis specustawy nic nie wspomina, że praca zdalna to wyłącznie praca w domu pracownika. W obliczu zalecanej kwarantanny, ciężko sobie jednak wyobrazić jakieś specjalne miejsce wskazane przez pracodawcę. Przecież, w głównej mierze zamysłem ustawodawcy było to, żeby pracownicy nie wychodzili z domu.

Dom, domowi nie równy. O ile pracownik, który jest singlem, wynajmuje mieszkanie i posiada niezbędny sprzęt do wykonywania swojej pracy, zapewne nie będzie miał żadnego problemu z odpowiednim wykonaniem swoich obowiązków pracowniczych. Ale co w przypadku pracowników, którzy zajmują 55m2 razem z mężem despotą, trójką nadwydajnych energetycznie dzieci, kotem, który łazi wszędzie gdzie mu się podoba, psem, który szczeka jak opętany w odpowiedzi na wszelkie zaczepki dzieci i teściową, która nieustannie krytykuje…?

Jak taki pracownik ma w tym domu sumiennie i starannie wykonywać swoje obowiązki? Nie bez przyczyny, w związku z wykonywaną pracą obowiązują pewne reguły zasad BHP. Człowiek-nie robot i potrzebuje odpowiednich warunków żeby wykonywać swoją pracę po prostu dobrze.

A przecież to obowiązkiem pracodawcy jest:

• organizować pracę w sposób zapewniający pełne wykorzystanie czasu pracy, jak również osiąganie przez pracowników, przy wykorzystaniu ich uzdolnień i kwalifikacji, wysokiej wydajności i należytej jakości pracy;
• organizować pracę w sposób zapewniający zmniejszenie uciążliwości pracy;
• zapewniać bezpieczne i higieniczne warunki pracy.

Pracodawca raczej nam męża nie zmieni, a domu nie przemebluje… „A jeśli popełnię błąd? Jeśli wykonam moją pracę źle? Czy odpowiadam za wyrządzone pracodawcy szkody, przez mój błąd? Przecież ten błąd był wynikiem złych warunków pracy, a za te odpowiada pracodawca!” - Tutaj zastosowanie może znaleźć przepis art. 117 Kodeksu pracy, który stanowi: "Pracownik nie ponosi odpowiedzialności za szkodę w takim zakresie, w jakim pracodawca lub inna osoba przyczyniły się do jej powstania albo zwiększenia.” 

Wszystko brzmi pięknie, tylko należy pamiętać, że najważniejsze są dowody… Może więc warto zapytać pracownika, przed wydaniem mu polecenia, czy jest w stanie pracować w domu? Być może warto wspomnieć pracodawcy i uprzedzić, jakie warunki panują w naszym gniazdku? Być może w takich sytuacjach, pracodawca będzie w stanie wskazać nam inne miejsce, przyjazne do wykonywania pracy…

Tu pojawiają się kolejne pytania: 

• Jeśli inne miejsce będzie oddalone od naszego miejsca zamieszkania, to czy przysługują należności z tytułu podróży służbowej?
• Jak dokumentować czas pracy?
• Co w przypadku wypadku przy pracy?
• Co z odpowiedzialnością za powierzony sprzęt?
• Czy przy pracy w domu nadal przysługują mi środki ochrony indywidualnej?
• Czy praca w domu może być pracą w warunkach szczególnie uciążliwych lub szczególnie szkodliwych dla zdrowia?

Praca zdalna, tak niedookreślona przez ustawodawcę, nasuwa wiele wątpliwości i zagrożeń, które będziemy zapewne jeszcze analizować…